System kaucyjny w gastronomii i sprzedaży detalicznej – kogo dotyczy i co trzeba spełnić obowiązki?

Od października 2025 roku w Polsce obowiązywać będzie system kaucyjny dla wybranych opakowań po napojach. Mimo że temat ten najczęściej pojawia się w kontekście dużych sieci handlowych, to w praktyce nowe przepisy dotyczą także producentów żywności, gastronomii i mniejszych sklepów detalicznych. Wiele firm wciąż nie ma pewności, czy podlegają pod nowe obowiązki – i jak właściwie się do nich przygotować. W tym wpisie wyjaśnimy, kto jest objęty systemem kaucyjnymi jakie obowiązki trzeba spełnić.

Po co wprowadzono system kaucyjny?

System kaucyjny wprowadzono głównie jako odpowiedź na unijną dyrektywę SUP (Single‑Use Plastics Directive, 2019) oraz by przeciwdziałać rosnącemu problemowi zaśmiecenia środowiska naturalnego opakowaniami po napojach. Plastikowe butelki, puszki i szkło jednorazowego użytku stanowią istotną część odpadów trafiających do lasów, rzek i mórz, a ich rozkład może trwać setki lat. Wdrożenie systemu miało na celu zwiększenie poziomu selektywnej zbiórki i umożliwienie efektywnego recyklingu tych materiałów, co z kolei zmniejsza zużycie surowców pierwotnych, emisję CO₂ oraz energii potrzebnej do produkcji nowych opakowań. Dzięki temu ogranicza się negatywny wpływ gospodarki opakowaniami na klimat i ekosystemy, promując jednocześnie bardziej zrównoważoną konsumpcję i gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Co to jest system kaucyjny?

System kaucyjny to mechanizm mający zachęcić klientów do recyklingu opakowań po napojach. Przy zakupie produktu w opakowaniu oznaczonym jako zwrotne doliczana jest kaucja, którą klient może odzyskać przy oddaniu butelki do recyklingu.

Jakie opakowania są objęte systemem?

System obejmuje trzy rodzaje opakowań po napojach:

• plastikowe butelki jednorazowe do 3 litrów,
• puszki aluminiowe do 1 litra,
• szklane butelki do 1,5 litra.

Odstępstwem są opakowania po mleku, jogurcie lub innych pitnych produktach mlecznych – te opakowania nie podlegają pod system kaucyjny a co za tym idzie nie będą naliczane za nie kaucje.

Obowiązki sprzedawców i restauratorów w systemie kaucyjnym

System kaucyjny przewiduje dwa typy sprzedawców:

• jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży poniżej 200 m2,
• jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m2.

UWAGA! Jako jednostkę handlu należy rozumieć również restaurację, bar szybkiej obsługi czy nawet foodtruck.

Każdy sprzedawca oferujący produkty w opakowaniach objętych kaucją jest zobowiązany przystąpić do systemu oraz podpisać umowę z operatorem systemu a oprócz tego:

Ile wynosi kaucja?

Zgodnie z przepisami kaucja wynosi odpowiednio:

• dla butelek plastikowych do 3 litrów oraz dla puszek aluminiowych do 1 litra - 0,50 zł
• dla butelek plastikowych do 1,5 litra - 1 zł

Kaucja powinna widnieć na paragonie jako osobna pozycja oraz nie podlega ona opodatkowaniu VAT.

Jak przygotować firmę do wdrożenia?

Warto rozpocząć od analizy asortymentu – czy produkty, które oferujesz, są objęte systemem. Jeśli tak, należy:

• Podpisać umowę z operatorem systemu.
• Wprowadzić system rozliczania kaucji (np. w kasie fiskalnej lub systemie sprzedaży) w odpowiednim zakresie.
• Przeszkolić pracowników z zakresu systemu.
• Poinformować klientów o zasadach zwrotu.
• Przygotować miejsce do odbioru pustych opakowań

W przypadku gastronomii i małych sklepów, najważniejsze jest prawidłowe naliczanie kaucji i rzetelne informowanie klientów. Nawet jeśli nie prowadzisz punktu zbiórki, masz obowiązki sprzedażowe.

Podsumowanie

Nowy system kaucyjny to ważny krok w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, ale również dodatkowy obowiązek administracyjny dla wielu firm. W szczególności małe punkty gastronomiczne i sklepy powinny zadbać o poprawne wdrożenie obowiązku naliczania kaucji, aby uniknąć kar i nieporozumień z klientami.

FoodGuard Bartłomiej Bobeł

Trzebisławki 24,

63-000 Środa Wielkopolska

NIP: 786 173 38 19